Gradska biblioteka

Gradska biblioteka Subotica kao jedna od najstarijih ustanova Subotice i njena organizaciona struktura

Gradska biblioteka Subotica  je jedna  od najstarijih ustanova kulture u gradu. Ona je biblioteka javnog tipa i matična je ustanova za područje Suboticu, Bačku Topolu i Mali Iđoš. Biblioteka korisnicima pruža usluge na Pozajmnom-, Dečjem-, Naučnom- i Zavičajnom odeljenju, odnosno u Američkom kutku koji funkcioniše uz potporu Američke Ambasade u Srbiji. Osim toga, ima sedam aktivnih ogranaka na području Subotice i okoline: u prigrađu Aleksandrovo, u Bajmoku, u Čantaviru, u Novom Žedniku, na Paliću, u Starom Žedniku i u Tavankutu.

Istorijat – mučan put kroz selidbe do konsolidacije

Gradska biblioteka Subotica osnovana je 1892. godine na inicijativu Ištvana Ivanjija (Iványi István, 1845 − 1917) koji je bio osnivač i  prvi bibliotekar Gradske biblioteke kao i pisac velike monografije „Istorijat  Slobodnog kraljevskog grada Subotice”. Od male zbirke od nekoliko stotina  knjiga, biblioteka je za 133 godina izrasla u biblioteku koja poseduje oko 400.000 monografskih-, odnosno 6.000 godišta periodičnih publikacija i ostalog bibliotečkog materijala. Tokom 133 godina svog postojanja, Bilbioteka je preseljena na više destinacija, od zgrade suda , preko Gimnazije, te  Muzičke škole, zatim  nekadašnjeg Pravnog fakulteta (danas Hemijsko-tehnološka škola), do Sokolskog doma (danas “Jadran”), te  je ponovo smeštena u Muzičku školu iz koje je preseljena 1953. u sadašnju zgradu, ugaonu zgradu sa Atlasima, u samom srcu grada.

Posebne zbirke − čuvari baštine 

Posebno treba istaći da Gradska  biblioteka Subotica  ima izuzetno bogatu zbirku stare i retke knjige, među kojima čuva 6 inkunabula − knjige iz  XV veka−,  a većim  su delom iz ličnih biblioteka  bibliofila Vincea dr  Zomborčevića (Dr. Vincze Zomborcsevics, 1810 − 1900)   i Isidora Milka (Milkó Izidor, 1862 – 1907), odnosno Ištvana Ivanjija i drugih naših uglednih sugrađana. Ovde se čuva  i 166 knjiga iz XVI veka , 222 knjiga iz XVII veka.  

Najviše korišćen i najznačajniji fond biblioteke predstavlja zavičajni fond koji se čuva delom  na zavičajnom odeljenju, i delom na Naučnom odeljenju. U izučavanju zavičajne istorije i svih sfera života grada −  nezaobilazna destinacija je  – upravo – Zavičajna zbirka.

Digtalizacija − koraci za budućnost

Biblioteka je poslednjih godina  započela da digitalizuje građe zavičajne  zbirke, počevši sa periodikom. Deo digitalizovanih materijala dostupni su na sajtu: https://digitalna.subiblioteka.rs

Biblioteka se ovih godina proširila i zahvaljujući Fondu „Betlen Gabor” (Bethlen Gábor Alap) iz Mađarske po nalogu Sekretarijata za nacionalnu politiku Vlade Mađarske, dobila je novu čitaonicu, dvospratnu  dvorišnu novogradnju, predviđenu za  pretraživanje digitalizovanih materijala i za istraživački rad, kao i za edukativne programe i kulturalne  manifestacije,  odnosno za unapređenje procesa digitalizacije.

70 godina u zgradi nekadašnje Nacionalne kasine

2023. godine Biblioteka obeležava 70-godišnji jubilej od useljenja u ovo zdanje u zgradu nekadašnje Nacionalne kasine koja je podignuta  1896. godine i ima status spomenika kulture od velikog značaja. Useljenjem u ovu zgradu stekli su se uslovi za sređivanje i katalogizaciju fondova, za adekvatan smeštaj bibliotečkog materijala, odnosno za formiranje odeljenja namenjenih za usluživanje korisnika raznih potreba i uzrasta. 70-tih godina je zgrada adaptirana za nove potrebe, te je 1973−74. godine izvršena adaptacija, izgradili su se galerijski prostori  time dobijeno mesta za sve veći broj knjiga i periodike.

Zgrada je sagrađena  po projektu Ferenca J.  (Rajhla Raichle J. Ferenc, 1869 − 1960). Ona predstavlja ugaonu građevinu projektovanu u duhu eklektike. Na ulazu sa trga Slobode nalaze se figure dva Atlasa, rad vajara Ede Telča koji nose balkon sprata. 2022. je čeona fasada restaurirana. Izuzetno je raskošna prostorija čitaonice i sâmo stepenište koji vodi u nju. Ona je na prekretnici XIX i XX veka prvobitno bila namenjena za društveni život subotičkih intelektualaca  koji su se okupili u Nacionalnoj kasini  u okrilju  Slobodnog liceja. O društvenim prilikama i o ambijentu ove prostorije daje opis Deže Kostolanji (Kosztolányi Dezső, 1885 – 1936),  veliki mađarski pisac rođen u Subotici, u svom romanu “Ševa” (Pacsirta).

GORE